Riềng thực sự đã được chứng minh là có khả năng chống ung thư vượt trội và thậm chí có thể giữ cho bộ não của chúng ta khỏe mạnh. Loại củ này, thuộc họ gừng (Zingiberaceae), mọc ở nhiều vùng khác nhau của Châu Á và là một loại thảo dược chủ yếu trong nấu ăn của người Đông Nam Á.

 

Riềng được phát hiện là có tác dụng tích cực đáng kể đối với các loại ung thư khác nhau, cũng như giảm các dạng viêm mãn tính thậm chí còn hơn cả các loại thuốc chống viêm.

Tìm hiểu về riềng

Riềng có trong nhiều công thức nấu ăn của người châu Á vì chúng có hương vị độc đáo.

Loại gia vị gốc này có nguồn gốc từ các nước châu Á, được đưa vào y học cổ truyền với tên gọi là cao lương khương. Nhiều người mô tả hương vị của riềng đồng thời giống như đất và cam quýt, với một chút cay. Tuy nhiên, vị cay của riềng không phải do chứa capsaicin giống như hầu hết các loại thực phẩm cay khác. Thay vì để lại cho chúng ta cảm giác bỏng rát kéo dài, riềng gây cay và vị cay đó biến mất ngay lập tức.

Riềng và gừng tuy là hai loại củ khác nhau nhưng lại cùng họ Gừng (Zingiberaceae). Thân rễ riềng chứa một lượng nhỏ calo và các chất dinh dưỡng khác.

Lợi ích sức khỏe của riềng

Tác nhân chống ung thư mạnh mẽ

Lợi ích sức khỏe nổi bật nhất của riềng là khả năng chống lại và có khả năng ngăn ngừa bệnh ung thư và khối u một cách mạnh mẽ.

Ung thư dạ dày

Một nghiên cứu năm 2014 ở Iran đã phát hiện ra rằng chiết xuất riềng lỏng đã phá hủy đáng kể số lượng tế bào ung thư dạ dày trong một thử nghiệm trong phòng thí nghiệm sau 48 giờ.

Bệnh bạch cầu

Các tế bào ung thư bạch cầu monocytic cấp tính, một bệnh bạch cầu di chuyển nhanh bắt đầu từ tủy xương, đã được tiếp xúc với chất lỏng chiết xuất từ ​​riềng trong nỗ lực tìm ra phương pháp điều trị ung thư tự nhiên không làm hỏng các tế bào liền kề, giống như hóa trị liệu nguy hiểm.

Các nhà nghiên cứu ở Jamaica tiến hành nghiên cứu chỉ ra rằng đây có thể là một phương pháp chữa trị tiềm năng cho dạng bệnh bạch cầu này. Tuy nhiên, nghiên cứu này mới chỉ là bước khởi đầu, vì cần phải thực hiện nhiều nghiên cứu hơn nữa để kiểm tra tác động của chiết xuất này đối với các tế bào khỏe mạnh trước khi thử nghiệm riềng trên các đối tượng sống.

Khối u ác tính

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Chiayi ở Đài Loan đã nghiên cứu tác động của 3 hợp chất từ ​​củ riềng đối với tế bào khối u ác tính (ung thư da) ở người. Cả 3 hợp chất đều có tác dụng “chống tăng sinh”, nghĩa là chúng ngăn chặn sự phát triển của các tế bào mới.

Ung thư tuyến tụy

Một nghiên cứu được công bố vào năm 2017 đã thử nghiệm nhiều hợp chất từ ​​riềng trong phòng thí nghiệm và tác động của chúng đối với các tế bào ung thư tuyến tụy, phát hiện ra rằng chúng ngăn chặn sự phát triển của các tế bào mới và ức chế các con đường gen chịu trách nhiệm mở rộng tác động của ung thư.

Ung thư đại tràng

Lần đầu tiên riềng được nghiên cứu chống lại tế bào ung thư đại tràng ở người (vào năm 2013), các nhà khoa học nhận thấy riềng gây ra quá trình tự hủy (Apoptosis – Tế bào chết theo chương trình) trên 2 loại tế bào ung thư đại tràng.

Ung thư vú

Vào năm 2014, một trường đại học ở Iran đã trình bày chi tiết rằng một chất chiết xuất từ ​​củ riềng đã tạo ra quá trình chết theo chương trình trong dòng tế bào ung thư vú ở người, MCF-7, nhưng không gây hại cho các tế bào vú khỏe mạnh, MRC-5.

Đi sâu hơn vào cơ chế tác dụng của riềng, một nghiên cứu của trường đại học y khoa ở Trung Quốc cho thấy rằng riềng đã sử dụng con đường TRAIL trong điều trị ung thư để kích thích tế bào chết trong các tế bào ung thư vú.

Ung thư gan

Một lý do khiến ung thư tàn phá cơ thể con người như vậy là do cách chúng di căn đến các cơ quan khác từ nơi bắt nguồn. Điều này đặc biệt đúng với ung thư gan. Một nghiên cứu của Đài Loan vào năm 2015 điều tra tác động của các hợp chất chiết xuất từ ​​riềng đối với tế bào HepG2 (một loại tế bào ung thư gan) đã phát hiện ra rằng các hợp chất tự nhiên làm giảm khả năng di căn bằng cách ngăn chặn các tế bào này bám vào các tế bào khỏe mạnh khác.

Trong một nghiên cứu khác liên quan đến ung thư gan, liệu pháp kết hợp đã được sử dụng với riềng và các tác nhân trị liệu phổ biến hơn, tạo ra hiệu ứng apoptotic đáng kể hơn so với các liệu pháp riêng lẻ được hiển thị.

Ung thư đường mật

Ung thư đường mật phổ biến hơn ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là Thái Lan.

Chiết xuất kaempferol từ củ riềng được thử nghiệm trong một nghiên cứu ở Thái Lan năm 2017 dường như mang lại cho các đối tượng chuột bị ung thư đường mật tuổi thọ cao hơn, tỷ lệ di căn ít hơn và không tạo ra bất kỳ tác dụng phụ đáng chú ý nào đối với các đối tượng.

Cải thiện số lượng và chức năng của tinh trùng

Riềng hữu ích trong việc thúc đẩy khả năng sinh sản của nam giới. Trong một mô hình chuột, các nhà nghiên cứu ở Iran đã phát hiện ra rằng riềng làm tăng số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.

Một nghiên cứu ở Đan Mạch đã xem xét ảnh hưởng của thân rễ riềng, kết hợp với chiết xuất từ ​​quả lựu, đối với tinh trùng ở nam giới khỏe mạnh. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng số lượng tinh trùng di động tăng gấp 3 lần so với giả dược.

Hoạt động như một chất chống viêm

Người ta biết rằng chứng viêm là gốc rễ của hầu hết các bệnh. Điều này có nghĩa là tình trạng viêm mãn tính có liên quan đến sự phát triển nhiều loại bệnh, bao gồm ung thư, bệnh tim mạch, bệnh Alzheimer và một số bệnh khác.

Nghiên cứu cho thấy củ riềng thể hiện tác dụng chống viêm trên cơ thể nói chung và chống lại các tình trạng cụ thể.

Có một loại cytokine (protein báo hiệu tế bào) được tìm thấy trong cơ thể con người được gọi là yếu tố hoại tử khối u alpha, hay TNF-alpha, điều chỉnh phản ứng miễn dịch.

Protein này là chủ đề của rất nhiều nghiên cứu vì TNF-alpha, nếu được kích thích quá mức, có thể gây ra những tổn thương bất lợi và góp phần gây ra các bệnh viêm mãn tính gây tử vong. Một hoạt chất được tìm thấy trong riềng ngăn chặn hoạt động của TNF-alpha và do đó có thể giúp giảm viêm khắp cơ thể.

Loại thảo dược này cũng có thể giúp giảm viêm liên quan đến viêm khớp. Trong một nghiên cứu năm 2001, các đối tượng dùng một hợp chất bao gồm chiết xuất riềng và gừng đã giảm đáng kể chứng đau khớp gối.

Một tình trạng khác có thể được điều trị thành công bằng một trong những hoạt chất trong riềng (kaempferol) là bệnh viêm vú. Viêm vú là tình trạng viêm núm vú liên quan đến việc cho con bú. Khi được điều trị bằng kaempferol, những con chuột trong một nghiên cứu đã giảm viêm đáng kể (ít nhất là một phần liên quan đến việc ức chế TNF-alpha) đến mức riềng có thể là một phương pháp điều trị quan trọng trong tương lai cho tình trạng này.

Một tình trạng đặc biệt quan trọng khác có thể được điều trị bằng riềng là tổn thương phổi cấp tính dẫn đến hội chứng suy hô hấp cấp tính. Căn bệnh này khá phổ biến, đặc biệt là ở những người đã bị bệnh nặng và xảy ra khi chất lỏng rò rỉ vào phổi và ngăn không cho oxy được chuyển đến các cơ quan quan trọng. Thật không may, tổn thương phổi cấp tính thường gây tử vong.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu ở Trung Quốc chỉ ra rằng hoạt động chống viêm của củ riềng dường như có tác động tích cực đến tổn thương phổi cấp tính và có thể là một lựa chọn điều trị quan trọng trong tương lai.

Có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm

Nghiên cứu cho thấy chiết xuất riềng có tác dụng kháng khuẩn đối với một số vi khuẩn được biết là gây nhiễm vào thực phẩm, bao gồm tụ cầu khuẩn, E. coli, listeria, salmonella và clostridium. Riềng thậm chí có thể chống lại E. coli kháng Amoxicillin và thực sự đảo ngược khả năng kháng amoxicillin của một số chủng.

Một nghiên cứu đề xuất rằng bằng cách nấu động vật có vỏ với loại thảo dược này, chúng ta cũng có thể có cơ hội tốt hơn để ức chế tác động của một loại vi khuẩn được gọi là vibrio. Vibrio có thể ảnh hưởng đến những người ăn động vật có vỏ chưa nấu chín, đặc biệt là hàu.

Trên thực tế, một loại vi khuẩn phổ biến khác mà khoảng 66% dân số thế giới mang theo (theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh) được gọi là H. pylori. Một nghiên cứu chỉ ra rằng loại thảo dược mạnh mẽ này có thể giúp ngăn ngừa loét dạ dày thường do vi khuẩn H. pylori gây ra.

Chứa nhiều chất chống oxy hóa

Thật thú vị, các chất chống oxy hóa có trong riềng dường như hiệu quả nhất trong việc bảo quản các sản phẩm thịt trong thời gian dài hơn là không có riềng.

Hỗ trợ sức khỏe não bộ

Có khả năng một phần là do đặc tính chống viêm của riềng, nghiên cứu nhấn mạnh rằng một hợp chất lấy từ riềng là ACA có thể có tác dụng bảo vệ não, làm giảm một số dạng thoái hóa nhận thức liên quan đến tuổi tác.

Các nhà khoa học cũng nhận thấy rằng bằng cách điều chỉnh TNF-alpha, riềng thậm chí có thể giúp chống trầm cảm. Viêm mãn tính và phản ứng thái quá của TNF-alpha là một khía cạnh được nghiên cứu gần đây của cuộc thảo luận xung quanh trầm cảm.

Có thể làm dịu cơn đau dạ dày và các vấn đề về tiêu hóa

Mặc dù rõ ràng riềng có những lợi ích đáng kinh ngạc theo khoa học hiện đại, nhưng tác dụng lâu đời nhất và thường được tìm kiếm nhất của riềng là tác dụng đối với chứng đau dạ dày.

Trong y học cổ truyền, riềng được sử dụng để làm dịu cơn đau dạ dày, giải quyết tiêu chảy, giảm nôn mửa và ngừng nấc cụt.

Sự thật thú vị về riềng

Riềng được trồng trước ít nhất 1000 năm sau Công nguyên ở Trung Quốc. Vào cuối thế kỷ XI đầu thế kỷ XII, Saint Hildegard of Bingen (một triết gia người Đức và là nhà thần bí Cơ đốc giáo) đã đặt tên cho riềng là “gia vị của cuộc sống”, trích dẫn riềng như một trong những phương thuốc rất yêu thích của bà đối với các loại bệnh khác nhau.

Sau đó, một nhà thảo dược nổi tiếng được cho là đã công khai hơn nữa việc sử dụng củ riềng để điều trị bệnh tim, chứng khó tiêu và thậm chí là bệnh điếc.

Việc sử dụng loại gia vị này lan sang châu u, nơi riềng được sử dụng làm mọi thứ, từ trà cho đến điều trị nhiễm trùng mũi. Năm 1898, riềng được đưa vào King’s American Dispensatory, một mô tả hiện tại về các loại thảo dược được sử dụng trong thực hành y tế của Hoa Kỳ. Ngày nay, người Nga sử dụng riềng làm nguyên liệu cho nhiều loại rượu của họ.

Vào năm 2015, các nhà nghiên cứu ở Malaysia đã phát hiện ra rằng củ riềng thực sự có thể là một biện pháp phòng chống mối mọt cực kỳ hiệu quả.

Tác dụng phụ của riềng

Tác dụng phụ của riềng rất hiếm và thường chỉ xảy ra khi riềng được tiêu thụ với số lượng vượt quá mức thường thấy trong thực phẩm. Giống như hầu hết các loại thảo dược, chúng ta nên tránh sử dụng riềng khi đang mang thai, trừ khi được bác sĩ theo dõi chặt chẽ.

Riềng là một loại thực phẩm tương đối ít gây dị ứng, thực sự được đề xuất trong một số văn bản để giảm cường độ phản ứng dị ứng, vì vậy rất có thể chúng ta sẽ không gặp bất kỳ triệu chứng dị ứng nào sau khi ăn.

Những người tiêu thụ một lượng lớn riềng có thể gặp tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy và năng lượng thấp. Những tác dụng phụ này có thể xảy ra do nhiễm độc cấp tính qua đường miệng, nhưng bằng chứng duy nhất về loại phản ứng này là ở chuột. Nếu những triệu chứng này xảy ra sau khi sử dụng riềng, hãy cắt giảm lượng tiêu thụ.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)