Tình dục là nhu cầu sinh lý thiết yếu của mỗi con người, đặc biệt là phụ nữ. Khi một cơ thể có chức năng sinh dục – sinh sản hoàn thiện và duy trì tốt chức năng của nó, điều này chứng tỏ cơ thể ấy đang có một sức khỏe tốt. Nhưng điều này lại là vấn đề chúng ta suy nghĩ cuối cùng khi chúng ta được thông báo rằng chúng ta đang mắc phải căn bệnh ung thư. Bởi lẽ, khi nhắc đến ung thư, điều đầu tiên mà trong chúng ta, ai cũng sẽ nghĩ đến đó là mình sẽ sống được bao lâu, mình sẽ cần làm gì để kéo dài sự sống, mình sẽ phải trải qua những gì…. Nhưng khi những yếu tố mang tính sống còn tạm thời được giải quyết thì lúc này chúng ta sẽ có xu hướng mong muốn được trở lại cuộc sống như bình thường, đi tìm những nhu cầu cần thiết khiến cho cuộc sống trở nên hoàn thiện hơn cả về mặt sinh lý và tâm lý. Nhưng những tác dụng phụ trong điều trị ung thư có thể ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản và làm quá trình hồi phục này trở nên khó khăn hơn.

 

Bất kể loại ung thư nào cũng sẽ làm ảnh hưởng đến thể chất hoặc cấu trúc giải phẫu của cơ thể, từ đó sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến cơ quan sinh sản và hoạt động tình dục của người bệnh. Thêm vào đó, việc trải qua rất nhiều những cảm xúc tiêu cực từ khi phát hiện bệnh đến việc trải qua các giai đoạn điều trị cũng làm ảnh hưởng rất lớn đến thể chất, tâm lý và ham muốn của người bệnh. Tuy nhiên, vẫn có những người bệnh thuộc nhóm nguy cơ cao như ung thư bàng quang, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư trực tràng…

Những dấu hiệu thay đổi trong “chuyện ấy” trên phụ nữ điều trị ung thư?

Theo thống kê cho thấy những dấu hiệu thay đổi trên các bệnh nhân bao gồm:

– Khó đạt được mức độ hưng phấn;

– Cảm thấy không có năng lượng khi quan hệ tình dục;

– Không có nhu cầu, ham muốn tình dục;

– Đau khi quan hệ với đối phương;

– Có xu hướng giảm kích thước âm đạo;

– Giảm tiết dịch nhầy âm đạo.

Đây chỉ là những biểu hiện chiếm đa số chứ không phải là những biểu hiện chắc chắn người bệnh sẽ gặp phải do quá trình bệnh lý hoặc điều trị ung thư gây ra.

Các phương pháp điều trị ung thư có mức độ ảnh hưởng nhất định đến “chuyện ấy” ở phụ nữ như thế nào?

Những phương pháp điều trị các bệnh lý ung thư mà chúng ta biết đến như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị…đều có những tác dụng phụ nhất định liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến chất lượng đời sống tình dục của bệnh nhân.

Hóa trị liệu

Đây là phương pháp điều trị ung thư được ứng dụng lần đầu tiên vào năm 1940, cha đẻ của phương pháp này là Tiến sĩ Sidney Farber, hóa trị liệu sử dụng một hay nhiều loại thuốc để tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển, phân chia, nhân lên và xâm lấn của các tế bào ung thư tới những khu vực khác của cơ thể. Phương pháp này không chỉ tác động lên tế bào ác tính mà còn ảnh hưởng lên cả các tế bào lành tính khác. Cho nên, nhiều bệnh nhân sau khi điều trị hóa trị xong thường sẽ gặp phải một số các tác dụng phụ như mệt mỏi, chán ăn, nôn, chóng mặt, rối loạn tiêu hóa,…. Từ những ảnh hưởng về mặt thể chất như vậy, vô hình chung làm thay đổi về mặt hình thể, sức sống của bệnh nhân và sẽ kéo theo các hệ lụy như ảnh hưởng đến tâm sinh lý của người bệnh, đặc biệt là nữ giới. Nhiều bệnh nhân là nữ giới đã mất đi ham muốn tình dục trong và sau khoảng thời gian điều trị hóa trị. Những tác dụng phụ có thể mất đi sớm sau khi quá trình điều trị kết thúc nhưng để có thể hồi phục lại so với thể chất và tâm sinh lý ban đầu thì bệnh nhân vẫn phải mất khá nhiều thời gian để có thể trở lại sự tự tin trong việc này. Hóa trị có thể làm giảm đột ngột lượng hormon Estrogen do buồng trứng sản xuất dẫn tới những triệu chứng như teo và khô âm đạo, làm người bệnh bị đau trong quá trình giao hợp. Nếu gặp một trong số những biểu hiện như vậy, người bệnh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để có biện pháp khắc phục. Hóa trị cũng có thể làm tổn thương các mô cơ thể, đôi khi bao gồm cả các tế bào thuộc cơ quan sinh sản. Tổn thương này có thể dẫn tới đau và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, mệt mỏi và xuất huyết. Vậy nên, trong thời gian này, bác sĩ có thể sẽ khuyên tránh thực hiện “chuyện ấy” hoặc người bệnh có thể cũng không còn ham muốn tình dục nữa.

Xạ trị

Xạ trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư phổ biến hiện nay, phương pháp này sử dụng các hạt hoặc sóng có năng lượng cao (tia X, tia Gamma, các chùm tia điện tử, proton…) để tiêu diệt hoặc phá hỏng các tế bào ung thư. Xạ trị có thể được tiến hành độc lập hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác (phẫu thuật, hóa trị). Có nhiều cách khác nhau để điều trị bằng tia xạ như: xạ trị chiếu ngoài, xạ trị áp sát hoặc cho bệnh nhân uống, tiêm các thuốc chứa đồng vị phóng xạ.

Do đây là phương pháp điều trị tại chỗ nên tác dụng phụ của phương pháp này thường gặp nhất là các tác dụng tại chỗ như: rụng tóc, viêm niêm mạc hầu họng, khô miệng (khi xạ trị vùng đầu mặt cổ), viêm da, teo da hoại tử, viêm phổi, xơ phổi (khi xạ trị vùng ngực), đau bụng đi ngoài, viêm dính ruột (khi xạ trị vùng bụng – chậu hông),… Ngoài ra, cũng có một số tác dụng phụ toàn thân nếu như kết hợp điều trị cả hóa trị như mệt mỏi, nôn, buồn nôn, giảm các dòng tế bào máu, ức chế tủy xương…

Nếu như bệnh nhân xạ trị vùng bụng – khung chậu thông thường bệnh nhân sẽ gặp phải những vấn đề như:

– Tổn thương buồng trứng: khi xạ trị trực tiếp vào vùng bụng – khung chậu sẽ gây ra tổn thương buồng trứng, mức độ và thời gian kéo dài của tổn thương phụ thuộc vào liều và vùng xạ trị. Khi buồng trứng tổn thương sẽ gây giảm hoặc không sản xuất Estrogen. Điều này gây ra sự mãn kinh sớm và các dấu hiệu, triệu chứng hoàn toàn giống như quá trình mãn kinh thực sự như khô âm đạo hoặc bốc hỏa…

– Thay đổi bề mặt âm đạo: xạ trị ở vùng bụng – khung chậu có thể làm cho lớp bề mặt của âm đạo trở nên tấy đỏ và đau. Khi lớp bề mặt âm đạo liền lại, nó có thể trở nên dày hơn và sẹo hóa, làm cho âm đạo trở nên khít căng lại và giảm bớt sự đàn hồi trong lúc quan hệ. Biến chứng này có thể khắc phục được bằng một số loại thuốc có tác dụng làm giãn nở âm đạo, giảm quá trình tăng sinh mô sẹo…

Phẫu thuật

Phương pháp này thường được chỉ định khi khối u còn đang khu trú hoặc ở vị trí có thể can thiệp. Sau khi phẫu thuật, sẽ làm thay đổi cấu trúc giải phẫu nhất định của cơ thể, từ đó sẽ làm thay đổi ít nhiều đến chức năng của cơ thể, tùy thuộc vào phạm vi và khu vực phẫu thuật mà mức độ ảnh hưởng lên cơ thể sẽ nhiều hoặc ít.

Ví dụ như:

Phẫu thuật cắt bỏ tử cung triệt căn

Nếu phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn tử cung và các phần phụ, trước mắt sẽ gây thay đổi về mặt cấu trúc, sau đó sẽ dẫn đến thay đổi về mặt chức năng. Bệnh nhân sẽ giảm khả năng cũng như giảm ham muốn tình dục sau khi phẫu thuật. Tùy thuộc vào độ tuổi và nhu cầu của từng bệnh nhân mà mức độ ảnh hưởng của phương pháp này nhiều hoặc ít, nhưng nhìn chung, nó sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe người bệnh.

Phẫu thuật cắt bàng quang triệt căn

Dùng trong điều trị ung thư bàng quang, người bệnh sẽ được chỉ định cắt bỏ bàng quang, tử cung, buồng trứng, cổ tử cung, thành trước âm đạo và niệu đạo, tái tạo lại âm đạo. Mặc dù có tái tạo lại âm đạo nhưng cấu trúc không thể hoàn thiện được như sinh lý bình thường nên có thể sẽ gây đau trong khi quan hệ.

Phẫu thuật cắt bỏ trực tràng đường bụng – tầng sinh môn

Trực tràng là cấu trúc giải phẫu nằm sau tử cung. Khi phẫu thuật cắt bỏ đại trực tràng được thực hiện thì sẽ không có sự đệm của trực tràng, vậy nên khi giao hợp người bệnh có thể cảm thấy đau trong âm đạo. Hơn nữa, ở những bệnh nhân có chỉ định đặt hậu môn nhân tạo hay mở thông đại tràng hoặc niệu quản qua da, cũng là yếu tố làm cho bệnh nhân luôn có cảm giác tự ti, mặc cảm hơn.

Phẫu thuật cắt bỏ âm hộ

Đây là phương pháp phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ âm hộ, môi lớn, môi bé, âm vật để điều trị ung thư âm hộ. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng tình dục của người bệnh do đây là những bộ phận đóng vai trò quan trọng đối với mức độ hưng phấn của phụ nữ.

Liệu pháp hormon

Có một số loại ung thư mà sự phát triển của nó có liên quan đến hormon như ung thư tuyến vú, ung thư buồng trứng, ung thư tử cung, ung thư tuyến liệt. Do vậy, liệu pháp hormon ra đời là phương pháp trị liệu toàn thân nhằm bổ sung ngăn chặn hoặc loại bỏ hoàn toàn hormon ra khỏi cơ thể, mục đích là để làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ác tính. Liệu pháp này có thể kết hợp với các phương pháp khác như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị. Khi điều trị bằng các phương pháp này thì lượng hormon trong cơ thể sẽ có sự thay đổi rõ rệt, bệnh nhân có thể có dấu hiệu mãn kinh, teo và khô âm đạo…

Một vài giải pháp gợi ý nếu người bệnh đang gặp những trường hợp như trên

Tìm hiểu trước những tác dụng phụ khi bắt đầu thực hiện một phương pháp điều trị nào

Khi biết và hiểu về một phương pháp điều trị nào đó cũng như tác dụng phụ đối với chức năng sinh dục mà nó gây ra thì người bệnh sẽ có tâm lý chủ động khi bắt đầu tham gia điều trị, thoải mái đối diện và biết tìm kiếm sự trợ giúp khắc phục khi gặp những tác dụng phụ đó.

Người bệnh có thể tìm hiểu vấn đề này trên các trang thông tin chính thống hoặc những cuốn sách y học thường thức dành cho những bệnh nhân ung thư hoặc trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để có giáp pháp tốt nhất

Vấn đề liên quan đến chức năng sinh sản và nhu cầu tình dục có thể vẫn là vấn đề khó nói đối với nhiều người, nhưng xét ra đây vẫn là vấn đề cần thiết phải trao đổi để sớm được giải quyết bởi nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nói chuyện với đối phương

Khi chia sẻ được vấn đề này với đối phương thì người bệnh phần nào sẽ được giải tỏa tâm lý, tìm kiếm được sự thấu hiểu và đối phương có thể đưa ra một số giải pháp giúp 2 người có thể trở nên hòa hợp hơn.

Tăng tương tác với môi trường xung quanh để cân bằng lại cuộc sống

Tình dục tuy là nhu cầu cần thiết nhưng nó không phải là tất cả, người bệnh có thể thay thế chúng bằng những hoạt động hội nhóm khác để tăng kết nối với mọi người xung quanh, giúp người bệnh có thể cân bằng lại cuộc sống, tìm được những niềm vui và sự an ủi khác. Tương tác theo những cách khác có thể giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn, giảm bớt lo lắng về những tác dụng phụ liên quan đến tình dục đang phải trải qua.

Nói chuyện với những người đã từng chiến thắng căn bệnh này

Hiện nay có rất nhiều hội nhóm, cộng động liên kết những bệnh nhân ung thư với nhau. Người bệnh dễ dàng có thể gặp được những trường hợp bệnh nhân đã từng chiến thắng với căn bệnh ung thư. Việc trao đổi, nói chuyện với họ có thể đem lại cho người bệnh nguồn động lực chiến thắng với bệnh tật hay là gợi ý những kinh nghiệm, giải pháp để vượt qua chúng như thế nào…

Kết luận

Khi người bệnh được chẩn đoán ung thư thì phần lớn bệnh nhân đều rơi vào trạng thái suy sụp, hoang mang… từ đó gây sụp đổ hệ miễn dịch, bệnh nhân không thiết chữa, không hợp tác điều trị. Cho nên, khi điều trị cho bệnh nhân ung thư cần có sự phối hợp giữa bác sĩ điều trị, người bệnh, thân nhân người bệnh để giúp người bệnh có thể chữa lành được cả thân, tâm, trí là vô cùng quan trọng. Đây là phương pháp điều trị toàn diện và hiệu quả cho những bệnh nhân ung thư, phương pháp điều trị này đã và đang được áp dụng tại Nhà thuốc đông y gia truyền Thọ Xuân Đường đem lại hiệu quả điều trị rất tích cực cho không chỉ riêng bệnh nhân ung thư mà còn có hiệu quả tốt cho nhiều mặt bệnh khác.

BS. Nguyễn Yến