Trong nhiều năm gần đây, ung thư máu được xem là căn bệnh thế kỷ vì tỉ lệ mắc bệnh ngày càng tăng cao. Vậy ung thư máu là gì? Nguyên nhân ung thư máu do đâu? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

 

Ung thư máu là gì?

Máu của chúng ta, chiếm khoảng 8% trọng lượng cơ thể bình thường, đóng một vai trò quan trọng trong cách cơ thể bạn hoạt động. Khi máu của bạn lưu thông khắp hệ thống mạch máu, nó sẽ cung cấp oxy, chất dinh dưỡng, hormone và kháng thể cho tất cả các cơ quan của bạn. Máu được tạo thành từ một hỗn hợp gần như bằng nhau của huyết tương (chất lỏng vận chuyển tế bào, chất thải và chất dinh dưỡng, một số những thứ khác) và các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu).

– Các tế bào bạch cầu chống nhiễm trùng như một phần của hệ thống miễn dịch của bạn.

– Các tế bào hồng cầu mang oxy đến các mô và cơ quan của cơ thể bạn và mang carbon dioxide đến phổi để bạn có thể thở ra.

– Tiểu cầu giúp đông máu khi bạn bị thương.

Khi ung thư xảy ra trong máu, nó thường là kết quả của sự sinh sản quá mức và bất thường của các tế bào bạch cầu. Khi các tế bào bạch cầu tăng đột biến như vậy, chúng sẽ thiếu thức ăn cũng như nguồn dinh dưỡng. Chính vì thế, bạch cầu sau đó thường ăn chính các tế bào hồng cầu của cơ thể. Điều này dẫn đến người bệnh sẽ bị thiếu máu nghiêm trọng dẫn đến thiếu oxy trong cơ thể.

Ung thư máu (bao gồm bệnh bạch cầu, ung thư hạch và u tủy) phổ biến ở nam giới hơn nữ giới. Bệnh bạch cầu ở trẻ em chiếm khoảng 25% của tất cả các bệnh ung thư ở trẻ em.

Nguyên nhân ung thư máu

Các bệnh lý ung thư nói chung thường không có nguyên nhân rõ ràng và ung thư máu cũng như vậy. Nguyên nhân ung thư máu vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, người ta đã xác định được các yếu tố nguy cơ gây ung thư máu. Dưới đây là các yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư máu mà chúng ta cần biết như:

– Tuổi cao: Nói chung khi già đi, chúng ta có nhiều khả năng mắc phải các đột biến/lỗi có thể dẫn đến ung thư máu, nghĩa là nhiều bệnh ung thư máu phổ biến hơn ở người lớn tuổi.

– Tiếp xúc với các nguồn phóng xạ, bức xạ ion hoá: Có một số bằng chứng cho thấy các yếu tố môi trường như tiếp xúc với bức xạ hoặc hóa chất có thể liên quan đến một số loại ung thư máu, nhưng những yếu tố này cần phải ở mức cao hơn nhiều so với mức bạn gặp phải trong cuộc sống hàng ngày.

– Bệnh nhân từng điều trị ung thư khác: Các phương pháp điều trị ung thư như hoá trị hay xạ trị sẽ khiến bạn tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư máu. Tuy nhiên, tỉ lệ này chiếm rất nhỏ.

– Tiếp xúc với hóa chất: Bạn sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư máu nếu bạn thường xuyên tiếp xúc với hoá chất như benzen, formaldehyde…

– Hút thuốc lá: Trong thuốc lá có chứa hơn 40 loại hoá chất độc hại có khả năng gây ung thư. Những người hút thuốc lá nhiều trong thời gian dài sẽ có nguy cơ mắc ung thư máu càng cao.

– Tiền sử gia đình mắc bệnh bạch cầu: Nếu các thành viên trong gia đình bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu, nguy cơ mắc bệnh của bạn có thể tăng lên.

– Ngoài ra còn có các yếu tố nguy cơ khác như: người bị hội chứng Down, thiếu máu Fanconi, hội chứng Bloom, hội chứng Li-Fraumeni,… Nhiễm các loại vi-rút như HIV (Vi-rút gây suy giảm miễn dịch ở người) & HTLV-1 (Vi-rút hướng bạch huyết T ở người).

Triệu chứng

Các triệu chứng bệnh bạch cầu khác nhau, tùy thuộc vào loại bệnh bạch cầu.

Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh bạch cầu phổ biến bao gồm:

– Sốt hoặc ớn lạnh.

– Mệt mỏi dai dẳng, suy nhược.

– Nhiễm trùng thường xuyên hoặc nghiêm trọng.

– Giảm cân mà không cần cố gắng.

– Sưng hạch bạch huyết, gan to hoặc lá lách to.

– Dễ chảy máu hoặc bầm tím.

– Chảy máu cam tái phát.

– Các đốm đỏ nhỏ trên da của bạn (đốm xuất huyết).

– Đổ mồ hôi quá nhiều, đặc biệt là vào ban đêm.

– Đau hoặc đau xương.

Mặc dù hai yếu tố nguy cơ chính của bệnh ung thư máu là di truyền và môi trường xung quanh. Tuy nhiên theo các chuyên gia, vẫn chưa có bằng chứng cụ thể nào xác định được ung thư máu có di truyền hay không. Theo các chuyên gia, hầu hết các trường hợp ung thư máu là không di truyền. Chỉ có một tỉ lệ nhỏ khoảng 5% bệnh nhân mắc ung thư máu là do di truyền.

Phân loại ung thư máu

Có ba loại ung thư máu chính:

– Bệnh bạch cầu.

– Ung thư hạch.

– U tủy.

Những bệnh ung thư này khiến tủy xương và hệ bạch huyết của bạn tạo ra các tế bào máu không hoạt động tốt như bình thường. Tất cả chúng đều ảnh hưởng đến các loại tế bào bạch cầu khác nhau và chúng hoạt động theo những cách khác nhau.

Bệnh bạch cầu

Những người mắc bệnh bạch cầu tạo ra nhiều tế bào bạch cầu không thể chống lại nhiễm trùng. Bệnh bạch cầu được chia thành bốn loại dựa trên loại tế bào bạch cầu mà nó ảnh hưởng và nó phát triển nhanh (cấp tính) hay chậm (mãn tính).

Bệnh ung thư hạch (Lymphoma)

Đây là một bệnh ung thư của hệ thống bạch huyết. Mạng lưới các mạch này bao gồm các hạch bạch huyết, lá lách và tuyến ức của bạn. Các mạch lưu trữ và vận chuyển các tế bào bạch cầu để giúp cơ thể bạn chống lại nhiễm trùng.

U lympho bắt đầu trong các tế bào bạch cầu được gọi là tế bào lympho. Có hai loại ung thư hạch chính:

– Ung thư hạch Hodgkin.

– Ung thư hạch không Hodgkin.

Những người có hệ thống miễn dịch yếu có nhiều khả năng bị ung thư hạch. Nhiễm vi rút Epstein-Barr, HIV hoặc vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori ) cũng làm tăng nguy cơ bị bệnh.

Ung thư hạch bạch huyết thường được chẩn đoán ở những người từ 15 đến 35 tuổi và trên 50 tuổi.

Bệnh u tuỷ

Đây là bệnh lý liên quan đến sự tăng sinh của các tương bào. Tương bào có tác dụng sản sinh ra kháng thể cho cơ thể. Trong bệnh đa u tuỷ, khi số lượng tương bào tăng lên quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Loại ung thư này thường được gọi là đa u tủy vì nó được tìm thấy ở nhiều nơi trong tủy xương của bạn.

Đàn ông trên 50 tuổi có nhiều khả năng mắc bệnh này nhất và người Mỹ gốc Phi có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn những người khác.

Nguy cơ của bạn cũng cao hơn nếu bạn:

– Có người thân bị u tủy.

– Bị béo phì.

– Tiếp xúc thời gian dài với bức xạ.

Tóm lại, ung thư máu là một bệnh lý ác tính và có tỉ lệ tử vong cao. Chúng ta không nên chủ quan về bệnh lý này. Khi mắc bệnh cần phải điều trị kịp thời để tránh nguy cơ tử vong. Hy vọng bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin về nguyên nhân ung thư máu. Giúp bạn hiểu rõ các yếu tố nguy cơ gây bệnh và nâng cao ý thức phòng ngừa từ sớm.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)