Ung thư lưỡi ngày nay là một căn bệnh không quá xa lạ trong cộng đồng. Tuy nhiên thời điểm phát hiện ung thư lưỡi thường là khi bệnh đã tiến triển nặng. Để biết thêm thông tin về ung thư lưỡi và cách phòng tránh mời bạn theo dõi bài viết dưới đây.

 

Ung thư lưỡi là gì?

Ung thư lưỡi là một loại ung thư bắt đầu trong các tế bào của lưỡi và có thể gây ra các tổn thương hoặc khối u trên lưỡi của bạn. Đó là một loại ung thư đầu và cổ.

Ung thư lưỡi có thể phát triển ở cả 2 phần:

– Miệng lưỡi: Khu vực ⅔ phía trước lưỡi. Nếu ung thư phát triển ở phần này thì sẽ thuộc nhóm ung thư miệng.

– Gốc lưỡi: ⅓ sau của lưỡi. Nếu ung thư phát triển ở phần này thì sẽ tiến triển thành ung thư vòm họng.

Ung thư biểu mô tế bào vảy là loại ung thư lưỡi phổ biến nhất. Loại ung thư này có thể xảy ra:

– Trên bề mặt da.

– Trong niêm mạc miệng, mũi, thanh quản, tuyến giáp và cổ họng.

– Trong niêm mạc đường hô hấp và tiêu hóa.

Tất cả các bộ phận này của cơ thể được bao phủ bởi các tế bào vảy.

Các giai đoạn và cấp độ ung thư

Ung thư lưỡi được phân loại theo giai đoạn và cấp độ. Giai đoạn cho biết ung thư đã lan rộng bao xa. Mỗi giai đoạn có ba phân loại tiềm năng:

– T đề cập đến kích thước của khối u. Khối u nhỏ là T1 và khối u lớn là T4.

– N đề cập đến việc ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết ở cổ hay chưa. N0 có nghĩa là ung thư chưa lan rộng, trong khi N3 có nghĩa là nó đã lan rộng đến nhiều hạch bạch huyết.

– M đề cập đến việc có di căn (tăng trưởng bổ sung) ở các bộ phận cơ thể khác hay không.

Cấp độ của ung thư đề cập đến mức độ xâm lấn của nó và khả năng lây lan của nó. Các cấp độ ung thư lưỡi có thể là:

– Thấp (phát triển chậm và không có khả năng lây lan).

– Vừa phải.

– Cao (rất tích cực và khả năng lây lan cao).

Các triệu chứng của bệnh ung thư lưỡi là gì?

Trong giai đoạn đầu của ung thư lưỡi, đặc biệt là ung thư ở gốc lưỡi, bạn có thể không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào. Triệu chứng ban đầu phổ biến nhất của ung thư lưỡi là vết loét trên lưỡi không lành và dễ chảy máu. Bạn cũng có thể nhận thấy miệng hoặc lưỡi bị đau.

Các triệu chứng khác của ung thư lưỡi bao gồm:

– Một mảng đỏ hoặc trắng trên lưỡi sẽ không biến mất.

– Loét lưỡi kéo dài.

– Đau khi nuốt.

– Tê miệng.

– Đau hoặc cảm giác nóng rát trên lưỡi.

– Khó khăn trong việc di chuyển lưỡi hoặc nói.

– Đau họng kéo dài.

– Chảy máu từ lưỡi của bạn mà không có nguyên nhân rõ ràng.

– Một khối u trên lưỡi.

– Đau tai (tình trạng hiếm gặp).

Điều quan trọng cần nhớ là những triệu chứng này có thể là do một tình trạng bệnh lý ít nghiêm trọng hơn. Nhưng tốt nhất là kiểm tra các triệu chứng với bác sĩ của bạn để đảm bảo.

Nguyên nhân gây ra ung thư lưỡi

Nguyên nhân của bệnh ung thư lưỡi là không rõ. Tuy nhiên, một số hành vi và điều kiện nhất định có thể làm tăng rủi ro của bạn, bao gồm:

– Hút hoặc nhai thuốc lá.

– Uống nhiều rượu.

– Bị nhiễm vi-rút gây u nhú ở người (HPV), một bệnh lây truyền qua đường tình dục.

– Nhai trầu, đặc biệt phổ biến ở Nam và Đông Nam Á.

– Tiền sử gia đình bị ung thư lưỡi hoặc ung thư miệng khác.

– Tiền sử cá nhân mắc một số bệnh ung thư, chẳng hạn như ung thư tế bào vảy khác.

– Chế độ ăn uống nghèo nàn (có một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn ít trái cây và rau quả làm tăng nguy cơ mắc tất cả các bệnh ung thư miệng).

– Vệ sinh răng miệng kém (bị kích thích liên tục do răng mọc lởm chởm hoặc răng giả không vừa vặn có thể làm tăng nguy cơ ung thư lưỡi).

Ung thư lưỡi cũng phổ biến ở đàn ông lớn tuổi hơn phụ nữ hoặc người trẻ tuổi. Ung thư miệng phổ biến nhất ở những người trên 55 tuổi.

Chẩn đoán ung thư lưỡi như thế nào?

Khám lâm sàng

Để chẩn đoán ung thư lưỡi, trước tiên bác sĩ sẽ lấy tiền sử bệnh. Họ sẽ hỏi bạn về tiền sử gia đình hoặc cá nhân mắc bệnh ung thư, bạn có hút thuốc hay uống rượu hay không và mức độ ra sao, và liệu bạn đã từng xét nghiệm dương tính với vi rút HPV hay chưa. Sau đó, họ sẽ khám miệng của bạn để tìm kiếm các dấu hiệu ung thư, chẳng hạn như vết loét chưa lành. Họ cũng sẽ kiểm tra các hạch bạch huyết gần đó để kiểm tra tình trạng sưng tấy.

Sinh thiết

Nếu bác sĩ của bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh ung thư lưỡi, họ sẽ làm sinh thiết vùng nghi ngờ ung thư. Sinh thiết bằng dao mổ là loại sinh thiết được sử dụng thường xuyên nhất. Trong loại sinh thiết này, bác sĩ sẽ loại bỏ một mảnh nhỏ nghi ngờ ung thư để thử nghiệm.

Thay vì sinh thiết bằng vết mổ, bác sĩ có thể thực hiện một loại sinh thiết mới hơn gọi là sinh thiết bằng bàn chải. Trong sinh thiết này, họ sẽ lăn một chiếc bàn chải nhỏ lên vùng nghi ngờ ung thư. Điều này gây chảy máu nhẹ và cho phép bác sĩ thu thập các tế bào để thử nghiệm.

Các tế bào từ một trong hai loại sinh thiết sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích.

Nội soi mũi

Quá trình nội soi qua đường mũi cũng có thể được diễn ra. Trong thao tác này, bác sĩ sẽ xem xét các khu vực nghi ngờ như:

– Trong miệng của bạn.

– Phần sau lưỡi và cổ họng.

– Thanh quản.

Quá trình này có thể sẽ gây khó chịu cho người bệnh. Vì vậy, thuốc gây tê dạng xịt có thể được dùng để làm tê cổ họng trước. Nếu trong quá trình nội soi phát hiện bất thường, đội ngũ y tế sẽ tiến hành sinh thiết tại vị trí đó ở một thời điểm khác.

Một số kiểm tra khác có thể được dùng

– Xét nghiệm tế bào học hạch cổ.

– Chụp X – quang xương hàm dưới.

– Chụp X – quang tim – phổi.

– Chụp CT lồng ngực.

– Chụp MRI sọ não.

– Xạ hình xương.

– Quét PET – CT để đánh giá tình trạng di căn.

– Xét nghiệm công thức máu.

– Khám sức khỏe răng miệng.

– Quét siêu âm.

Điều trị ung thư lưỡi

Điều trị ung thư lưỡi phụ thuộc vào kích thước của khối u và mức độ lan rộng của ung thư. Bạn có thể chỉ cần một lần điều trị hoặc bạn có thể cần kết hợp các phương pháp điều trị.

Đối với ung thư miệng (⅔ trước lưỡi):

– Phương pháp tiên quyết và phổ biến nhất là phẫu thuật cắt bỏ khối u. Sau phẫu thuật, bạn có thể được đề nghị tiến hành xạ trị để hạn chế sự tái phát của căn bệnh này. Đây được gọi là phương pháp xạ trị bổ trợ.

– Một số người mắc ung thư lưỡi giai đoạn đầu có thể được xạ trị trước. Nguyên nhân là do đối tượng chưa đạt đủ điều kiện sức khỏe để được phẫu thuật.

– Trong quá trình điều trị, bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để loại bỏ cả các hạch bạch huyết ở cổ. Điều này sẽ được tiến hành nếu khối u đã lan đến các hạch bạch huyết.

Đối với ung thư vòm họng (⅓ sau lưỡi), sẽ được chỉ định tiến hành một trong 2 hướng điều trị sau:

Phẫu thuật để loại bỏ khối u và một số hạch bạch huyết ở cổ.

– Xạ trị cho cổ họng và cổ.

– Có thể được đề nghị xạ trị hoặc hóa trị sau phẫu thuật. Điều này được tiến hành khi bác sĩ nhận thấy nguy cơ cao ung thư sẽ tái phát. Hóa xạ trị có nghĩa là bạn sẽ được hóa trị và xạ trị cùng một lúc.

Giải thích phương pháp điều trị ung thư lưỡi

Phẫu thuật

Ung thư miệng giai đoạn đầu chưa lan rộng thường có thể được điều trị bằng một ca phẫu thuật nhỏ để loại bỏ vùng bị ảnh hưởng. Các khối u lớn hơn thường cần được loại bỏ bằng phẫu thuật gọi là cắt bỏ một phần lưỡi, trong đó một phần của lưỡi bị cắt bỏ. Nếu bác sĩ cắt bỏ một miếng lớn trên lưỡi của bạn, bạn có thể trải qua phẫu thuật tái tạo. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ lấy một mảnh da hoặc mô từ một phần khác của cơ thể và sử dụng nó để tái tạo lại lưỡi của bạn. Mục tiêu của cả phẫu thuật cắt bỏ lưỡi và tái tạo là loại bỏ ung thư đồng thời làm tổn thương miệng của bạn càng ít càng tốt.

Phẫu thuật cắt bỏ lưỡi có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm những thay đổi về cách bạn ăn, thở, nói chuyện và nuốt. Liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp bạn học cách thích nghi với những thay đổi này. Ngoài ra, liệu pháp nói chuyện có thể giúp bạn đối phó.

Xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng sóng năng lượng cao như tia X để tiêu hủy tế bào ung thư. Phương pháp này có thể được sử dụng trong các trường hợp như:

– Xạ trị đơn độc như một phương pháp điều trị chính hoặc dùng sau phẫu thuật.

– Kết hợp với hóa trị như phương pháp điều trị chính hoặc dùng sau phẫu thuật.

– Làm giảm các biến chứng của ung thư lưỡi tiến triển.

Phương pháp này sẽ được tiến hành mỗi ngày một lần. Chỉ định có thể kéo dài trong vài tuần tùy thuộc vào tình trạng của bạn.

Quá trình xạ trị có thể gây nên một số phản ứng phụ như: đau, khô miệng, thay đổi vị giác.

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp nội khoa, sử dụng thuốc chống ung thư (với cơ chế gây độc tế bào) để tiêu diệt tế bào ung thư.

Hóa trị có thể được chỉ định trong các trường hợp như:

– Sau phẫu thuật nếu có nguy cơ tái phát cao.

– Khối u đã lan sang các mô lân cận hoặc các bộ phận khác của cơ thể.

Khi hóa trị, một số tác dụng không mong muốn có thể gặp phải là:

– Cơ thể suy nhược.

– Khả năng chống lại tác nhân gây nhiễm kém đi (dễ bị nhiễm trùng).

Tác dụng phụ sẽ phụ thuộc vào từng loại thuốc và đáp ứng của cơ thể bạn.

Phòng ngừa ung thư lưỡi

Bạn có thể giảm nguy cơ ung thư lưỡi bằng cách tránh các hoạt động có thể dẫn đến ung thư lưỡi và chăm sóc răng miệng. Để giảm rủi ro của bạn:

– Không hút hoặc nhai thuốc lá.

– Không uống rượu, hoặc chỉ thỉnh thoảng mới uống rượu.

– Không nhai trầu.

– Tiêm đủ liều vắc-xin HPV.

– Thực hành tình dục an toàn, đặc biệt là tình dục bằng miệng.

– Thêm nhiều trái cây và rau quả trong chế độ ăn uống của bạn.

– Đảm bảo rằng bạn đánh răng hàng ngày và dùng chỉ nha khoa thường xuyên.

– Đi khám nha sĩ sáu tháng một lần.

Tiên lượng đối với bệnh nhân ung thư lưỡi

Tỷ lệ sống sót tương đối trong 5 năm đối với bệnh ung thư lưỡi (so sánh tỷ lệ sống sót của những người mắc bệnh ung thư với tỷ lệ sống sót dự kiến ​​đối với những người không mắc bệnh ung thư) phụ thuộc vào giai đoạn ung thư. Nếu ung thư đã di căn xa, tỷ lệ sống tương đối sau 5 năm là 36%. Nếu ung thư chỉ lan rộng cục bộ (ví dụ, đến các hạch bạch huyết ở cổ), tỷ lệ sống sót tương đối là 63%. Nếu ung thư chưa lan ra ngoài lưỡi, tỷ lệ sống tương đối sau 5 năm là 78%.

Như những tỷ lệ sống sót này cho thấy, chẩn đoán sớm hơn dẫn đến kết quả tốt hơn. Với chẩn đoán sớm, bạn có thể được điều trị trước khi ung thư lan rộng. Nếu bạn có một khối u, loét hoặc đau trên lưỡi mà không biến mất sau một thời gian dài, bạn nên đi khám bác sĩ. Chẩn đoán sớm ung thư lưỡi cho phép có nhiều lựa chọn điều trị hơn, ít tác dụng phụ hơn và tỷ lệ sống sót sau 5 năm tốt.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)