Những dấu hiệu và triệu chứng là cách cơ thể cho ta biết khi có vấn đề về sức khỏe. Đối với ung thư những dấu hiệu và triệu chứng phụ thuộc vào bộ phận mắc ung thư, kích thước của tổn thương và mức độ ảnh hưởng của chúng tới các mô và cơ quan lân cận. Nếu ung thư lan rộng (di căn), dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất hiện ở các phần khác nhau của cơ thể.

 

Ung thư có thế phát triển tới, hoặc bắt đầu chèn ép các cơ quan, mạch máu và thần kinh lân cận. Chính áp lực này gây ra những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư.

Các biểu hiện lâm sàng của bệnh ung thư là rất nhiều, tuy nhiên lại không đặc hiệu, không rõ ràng, rất khó phân biệt với các bệnh lý thông thường khác. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo ung thư mà mọi người cần biết để đi thăm khám sớm, tránh chậm trễ.

Giảm cân đột ngột không rõ nguyên nhân

Dù không đặc hiệu, sụt cân là một trong những dấu hiệu ung thư mà bệnh nhân có thể gặp phải từ sớm, nguyên nhân có thể liên quan cục bộ đến bất thường ở đường tiêu hóa, hoặc rối loạn toàn thân do bệnh lý ung thư gây ra. Nếu chế độ ăn uống, tập luyện của bạn không thay đổi; lịch sinh hoạt và thói quen hàng ngày vẫn như bình thường mà bị giảm cân đột ngột 4-5kg và/hoặc giảm hơn 10% trọng lượng cơ thể trong thời gian ngắn, bệnh nhân nên đến bệnh viện kiểm tra.

Mệt mỏi kéo dài

Rất nhiều nguyên nhân có thể khiến bạn mệt mỏi, hầu hết trong số đó đều không nguy hiểm. Tuy nhiên mệt mỏi kéo dài hoặc suy nhược mà nghỉ ngơi, điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống không cải thiện có thể là một trong những dấu hiệu sớm của bệnh ung thư.

Khối u ung thư sử dụng chất dinh dưỡng từ cơ thể để phát triển và lan rộng, đồng thời cũng có thể tiết ra các chất làm rối loạn quá trình chuyển hóa cũng như rối loạn các hoạt động của cơ thể. Đồng thời, những triệu chứng khác do bệnh ung thư gây ra (như đau nhức, sụt cân, chán ăn…) cũng có thể dẫn đến tình trạng này.

Các vấn đề bất thường về ăn uống, tiêu hóa

Các vấn đề bất thường về ăn uống và đường tiêu hóa như không cảm thấy đói, khó nuốt, đau bụng hoặc buồn nôn, nôn. Các triệu chứng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như trào ngược dạ dày – thực quản, hẹp thực quản, chèn ép từ ngoài vào thực quản hoặc thậm chí một số loại thuốc cũng có thể khiến bạn khó nuốt. Nhưng nếu triệu chứng này không biến mất sau khi hết bệnh hoặc ngừng các loại thuốc trên thì bạn cần đi khám để tìm hiểu nguyên nhân. Khó nuốt cũng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư hầu họng hoặc thực quản. Trường hợp bị đầy hơi, trướng bụng, nôn và đau nhiều sau khi ăn có thể là các bệnh lý ung thư đường tiêu hóa. Bác sĩ sẽ khám và có thể thực hiện một số xét nghiệm như nội soi tai mũi họng, đường tiêu hóa trên hoặc siêu âm/CT scan để đánh giá các nguyên nhân.

Thường xuyên đầy bụng

Bình thường, bạn cũng có thể bị đầy bụng do chế độ ăn, chu kỳ kinh nguyệt hoặc căng thẳng. Nhưng nếu các triệu chứng này không tự biến mất hoặc bạn cảm thấy mệt mỏi kèm với các triệu chứng khác như sụt cân không rõ lý do, đau lưng, đau vùng bụng dưới hoặc khung xương chậu. Với một số người, ngay cả khi không ăn no bạn cũng cảm thấy tức bụng. Đó có thể là triệu chứng của bệnh ung thư buồng trứng hãy đi khám sức khỏe để tìm ra nguyên nhân.

Sưng hoặc nổi cục ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể

Thông thường, khi bị nhiễm trùng, các hạch bạch huyết sẽ to ra, biểu hiện cho việc cơ thể đang chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng như cảm lạnh hoặc viêm họng, sau đó sẽ trở lại bình thường.

Bệnh ung thư xảy ra khi các tế bào phát triển bất thường ngoài tầm kiểm soát, từ đó hình thành khối u và/ hoặc di căn đến khối hạch ở vùng lân cận. Vì vậy, những cục u hoặc hạch xuất hiện, lớn dần theo thời gian (mà không phải nhiễm trùng) ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể như cổ, nách, vú, bẹn…không được chủ quan xem thường.

Đau kéo dài

Trong quá trình phát triển và lan rộng, khối u ung thư sẽ gây chèn ép mạch máu thần kinh ở mô và các cơ quan lân cận, có thể gây đau. Ngưỡng đau ở mỗi người là khác nhau. Vì vậy, nếu nhận thấy các cơn đau kéo dài, mới xuất hiện và không rõ nguyên nhân, đau không thuyên giảm khi dùng thuốc giảm đau cơ bản, hoặc mức độ đau ngày càng nặng hơn, bệnh nhân nên đến bệnh viện thăm khám sớm.

Các bất thường ở da

Các thay đổi bất thường về da như xuất hiện một cục u chảy máu hoặc chuyển sang đóng vảy, xuất hiện nốt ruồi mới hoặc có thay đổi ở nốt ruồi, xuất hiện vết loét không lành, hoặc da hoặc mắt chuyển màu vàng (vàng da).

Ho hoặc khàn tiếng kéo dài

Ho khan kéo dài lâu không khỏi từ 2 – 4 tuần và không liên quan đến các bệnh lý về viêm đường hô hấp, không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường được xem là một trong những triệu chứng gợi ý ung thư phổi – phế quản, ung thư nơi khác di căn chèn ép hầu họng – thanh quản – trung thất.

Khàn giọng kéo dài là triệu chứng tổn thương hoạt động của dây thanh (do tổn thương nằm trên dây thanh, hoặc do tổn thương dây thần kinh điều khiển hoạt động của dây thanh) có thể là triệu chứng của ung thư thanh quản hoặc tuyến giáp.

Chảy máu hoặc bầm tím bất thường

Vị trí chảy máu khác nhau tùy vào cơ quan bị bệnh. Tình trạng chảy máu có thể xảy ra ở nhiều dạng khác nhau như nôn ra máu, ho ra máu, ra máu ngoài kỳ kinh, tiểu tiện ra máu, đại tiện ra máu,… Ngoài ra, tình trạng xuất huyết dưới da (bầm tím) kéo dài không rõ nguyên nhân cũng là dấu hiệu cần được theo dõi.

Thay đổi thói quen đại tiện, tiểu tiện

Khối u ở ruột, bàng quang, tuyến tiền liệt hoặc sự chèn ép do khối u từ các cơ quan lân cận trong vùng này (như u tử cung, u buồng trứng) có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chức năng của lưu thông đường ruột và lưu thông đường tiểu, từ đó làm thay đổi thói quen đại tiện – tiểu tiện của bệnh nhân.

Bệnh nhân có thể bị rối loạn đại tiện như tiêu chảy, táo bón hoặc tiêu chảy xen kẽ táo bón, phân có biểu hiện bất thường hoặc rối loạn tiểu tiện như đi tiểu liên tục, tiểu không tự chủ, tiểu đau, cảm giác đi tiểu không hết, dòng nước tiểu yếu.

Sốt

Sốt là tình trạng nhiệt độ cơ thể tăng cao chủ yếu để phản ứng với tình trạng nhiễm trùng. Tình trạng sốt cao hoặc sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, nhất là khi tình trạng sốt lặp đi lặp lại và thường gặp vào một vài thời điểm trong ngày (chiều tối, ban đêm…) kèm theo vã mồ hôi cần đi khám ngay để tìm nguyên nhân.

Thay đổi về ngực ở nữ giới/tinh hoàn ở nam giới

Phụ nữ phải thường xuyên đứng trước gương tự khám để phát hiện các dấu hiệu thay đổi trên vú. Nếu nhận thấy có bất kỳ u cục, núm vú có tiết dịch, đỏ, dày lên hoặc đau ở ngực, sự thay đổi bất thường ở vùng da quanh ngực ví dụ bị ngứa, bong da liên tục trong vòng vài tuần,…bạn nên đến khám tại các cơ sở y tế.

Một số dấu hiệu bất thường ở tinh hoàn mà nam giới có thể nhận thấy như sờ có khối u hoặc sưng. Đôi khi, người bệnh có thể chỉ có cảm giác nặng ở bụng dưới hoặc bìu, kích thước lớn hơn so với trước đây.

Những triệu chứng và dấu hiệu trên thường gặp ở bệnh nhân ung thư, còn nhiều dấu hiệu không được liệt kê ở đây. Tùy vào vị trí ung thư, tùy vào mức độ xâm lấn đến các cơ quan – mạch máu – thần kinh kế cận hoặc lan rộng ra toàn thân mà các triệu chứng do bệnh gây ra có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc phối hợp, hoặc có các triệu chứng khác.

Ngoài việc cần điều chỉnh lối sống và chế độ dinh dưỡng – vận động lành mạnh nhằm ngăn ngừa bệnh ung thư, cũng như chủ động khám tầm soát phát hiện sớm các bệnh lý ung thư. Việc lắng nghe cơ thể rất quan trọng, nếu bạn cảm thấy bất kỳ thay đổi lớn nào của cơ thể – đặc biệt nếu thay đổi này kéo dài hoặc trở nên tồi tệ hơn – hãy cho bác sĩ biết. Nếu thay đổi này không liên quan đến ung thư, bác sĩ có thể tìm hiểu nguyên nhân khác và điều trị nếu cần. Nếu nguyên nhân là do ung thư, bạn sẽ có cơ hội được điều trị sớm, do đó việc điều trị thành công hơn.

BS. Mỹ Linh (Thọ Xuân Đường)