Đóng

Ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng là gì?

Ung thư vòm họng là ung thư chiếm tỷ lệ cao nhất (10-12%) và đáng nghi ngại nhất trong các loại ung thư vùng đầu mặt cổ, đứng thứ 4 trong nhóm 6 loại ung thư phổ biến nhất ở Việt Nam (dạ dày, gan, vú, phổi, vòm họng, tử cung). Ung thư vòm họng để càng muộn tiên lượng càng xấu. Tiên lượng của Ung thư vòm họng là khả quan vì phần lớn là carcinoma không biệt hóa rất nhạy cảm với tia xạ và hóa chất, do đó tỉ lệ sống trên 5 năm cao hơn nhiều loại ung thư khác nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng.

Tầm soát ung thư vòm họng

 

Ung thư vòm họng là gì?

Ung thư vòm họng là một loại ung thư vùng đầu cổ xuất phát từ vòm họng (còn gọi là họng mũi hay tỵ hầu), nằm phía trên cùng của họng, phía sau mũi và gần nền sọ.

Nguyên nhân gây ra ung thư vòm họng

Hiện nay người ta vẫn chưa xác định chính xác điều gì gây đột biến gen dẫn đến ung thư vòm họng, nhưng việc nhiễm vi rút Epstein-Barr được xem là có liên quan đến sự phát triển của ung thư vòm họng. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ vì sao một số người có đủ mọi yếu tố nguy cơ lại không bị ung thư vòm họng, trong khi đó, có người không có những yếu tố nguy cơ rõ ràng lại bị ung thư.

Yếu tố nguy cơ ung thư vòm họng

– Giới tính: Ung thư vòm họng thường gặp ở nam hơn ở nữ.

– Chủng tộc: Đây là loại ung thư thường xảy ra với người châu Á và Bắc Phi.

– Tuổi: Ung thư vòm họng có thể xảy ra ở bất cứ tuổi nào, nhưng hầu hết được chẩn đoán ở người trưởng thành từ 30 đến 50 tuổi.

– Thói quen hút thuốc, uống rượu và các chất kích thích: Khi hút thuốc lá (chủ động) hoặc hít phải khói thuốc (bị động), một lượng hóa chất gây ung thư đã xâm nhập vào phổi của bạn. Đây là lý do thuốc lá trở thành nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Không chỉ vậy, các bộ phận khác của cơ thể tiếp xúc với thuốc lá, bao gồm vùng cổ họng, cũng dễ dàng bị tế bào ung thư tấn công. Nếu thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng, thì rượu là tác nhân khiến cho bệnh nặng hơn. Nghiên cứu cho thấy uống rượu trong khi hút thuốc sẽ tăng đáng kể nguy cơ ung thư vùng đầu cổ so với việc chỉ hút thuốc hoặc chỉ uống rượu. Nguyên nhân là rượu hoạt động như một chất kích thích trong miệng và cổ họng, đưa các hóa chất trong thuốc lá xâm nhập vào tế bào một cách dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, rượu cũng làm chậm khả năng phân hủy và loại bỏ các hóa chất độc hại của cơ thể. Hai điều này tạo thành một “combo” vô cùng có lợi cho tế bào ung thư hình thành và phát triển.

– Thực phẩm ướp muối: Các hóa chất được phóng thích thành hơi khi nấu những thức ăn có ướp muối như cá muối và rau quả bảo quản, hơi này có thể đi vào khoang mũi làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng. Tiếp xúc với những hóa chất này từ khi còn nhỏ tuổi có thể thậm chí làm tăng nguy cơ nhiều hơn.

– Vi rút Epstein-Barr: Loại vi rút phổ biến này thường gây ra những dấu hiệu và triệu chứng nhẹ, như những dấu hiệu và triệu chứng của cảm lạnh. Đôi khi vi rút này có thể gây ra bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn. Vi rút Epstein-Barr cũng có liên quan đến vài loại ung thư hiếm gặp, trong đó có ung thư vòm họng.

– Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có một người bị ung thư vòm họng thì nguy cơ bị bệnh này cũng tăng.

Triệu chứng ung thư vòm họng?

– Các dấu hiệu ở cổ: sưng cổ, xuất hiện hạch cổ 1 bên.

– Các dấu hiệu ở tai: Ù tai, nghe kém ở 1 bên (tăng dần), và thường nghe kém tiếng trầm.

– Các dấu hiệu ở mũi: ngạt mũi 1 bên (tăng dần), chảy nước mũi có máu.

– Đau đầu: là dấu hiệu hay gặp nhất, thường nhức nửa đầu, âm ỉ suốt ngày.

Các triệu chứng ung thư vòm họng rất ít biểu hiện ra ngoài ở giai đoạn đầu (giai đoạn 1,2), chính vì vậy, tầm soát sẽ giúp phát hiện sớm để có thể can thiệp kịp thời và tăng khả năng điều trị thành công.

Cách chẩn đoán ung thư vòm họng

Bạn cần tiến hành khám và chẩn đoán bệnh ung thư vòm họng khi phát hiện những biểu hiện với đặc trưng được đề cập trên. Khi thăm khám với bác sĩ cần thông báo cụ thể các biểu hiện, nhất là các triệu chứng phân biệt để bác sĩ phát hiện và đưa ra phương pháp chữa bệnh dễ dàng hơn.

– Khám tổng quát vùng đầu-cổ: Bác sĩ sẽ kiểm tra một cách toàn diện vùng đầu cổ để phát hiện những vị trí có bất thường. Hạch to bất thường vùng cổ là dấu hiệu quan trọng của ung thư cần được kiểm tra. Vòm họng là một vùng khó kiểm tra vì nằm ở sâu, do vậy bác sĩ sẽ cần sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như gương, đèn và/hoặc một ống soi đặc biệt có gắn đèn để quan sát.

– Sinh thiết khối u, chẩn đoán giải phẫu bệnh lý: là yếu tố quyết định đến chẩn đoán xác định.

– Thực hiện các xét nghiệm hình ảnh: bao gồm chụp quét cắt lớp điện toán (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp xạ hình cắt lớp bằng bức xạ positron (PET) và X quang.

– Xét nghiệm HPV-p16.

– Xét nghiệm EBV-DNA.

Điều trị ung thư vòm họng

Tương tự như nhiều loại ung thư khác, các phương pháp điều trị ung thư vòm họng bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và liệu pháp trúng đích. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và một số yếu tố khác, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị ung thư với phương pháp phù hợp.

Cách phòng ngừa ung thư vòm họng

Phòng ngừa ung thư là chìa khóa giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư. Để phòng ngừa các ca ung thư mắc mới, chúng ta phải xem xét đến các yếu tố nguy cơ và các yếu tố bảo vệ. Bất cứ điều gì làm tăng cơ hội phát triển bệnh ung thư được gọi là một yếu tố nguy cơ; bất cứ điều gì làm giảm khả năng phát triển ung thư được gọi là yếu tố bảo vệ.

Một số yếu tố nguy cơ có thể tránh được nhưng một số thì không. Ví dụ như hút thuốc lá và mang gen gây ung thư đều là yếu tố nguy cơ nhưng chỉ có thể tránh được hút thuốc.

Tập thể dục thường xuyên và một chế độ ăn uống lành mạnh có thể là yếu tố bảo vệ đối với một số loại ung thư. Tránh các yếu tố nguy cơ và tăng các yếu tố bảo vệ có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh nhưng không có nghĩa là bạn sẽ không bị ung thư.

Có nhiều cách khác nhau để ngăn ngừa ung thư:

– Thay đổi lối sống hoặc thói quen ăn uống.

– Tránh những yếu tố gây ung thư như: Bỏ thuốc lá, giảm uống rượu.

– Giảm nguy cơ nhiễm HPV: bằng cách tuân thủ đời sống tình dục an toàn (không có nhiều bạn tình cùng lúc, sử dụng bao cao su). Tiêm ngừa vắc xin HPV cũng là biện pháp hữu hiệu trong việc phòng chống virus này.

– Điều trị tổn thương tiền ung thư (thường được phát hiện nhờ khám sàng lọc và khám sức khỏe định kỳ).

– Duy trì lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh là biện pháp phòng ngừa ung thư hiệu quả.

Ung thư vòm họng có tiên lượng khá tốt nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và có phác đồ điều trị phù hợp. Vì thế, khi thấy xuất hiện các dấu hiệu khó chịu vùng đầu cổ kéo dài và không cải thiện sau một thời gian điều trị triệu chứng, bạn nên đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán sớm giúp cho việc điều trị đạt hiệu quả tốt nhất.

Hi vọng với những kiến thức trên sẽ giúp các bạn đọc có thêm những thông tin hiểu biết để phòng tránh và tầm soát ung thư vòm họng một cách hiệu quả. Hãy sống có trách nhiệm hơn đối với sức khỏe của bản thân. Chúc các bạn sức khỏe và hạnh phúc.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)