Nhiều người sử dụng thuốc nhuộm tóc, có thể chứa nhiều loại hóa chất khác nhau. Các nghiên cứu đã xem thuốc nhuộm tóc là một yếu tố nguy cơ có thể gây ra nhiều loại ung thư. Đây là những gì nghiên cứu cho thấy để chúng ta có thể đưa ra những lựa chọn phù hợp với mình.

Các loại thuốc nhuộm tóc

Thuốc nhuộm tóc có thành phần hóa học rất khác nhau. Có 3 loại thuốc nhuộm tóc chính:

– Tạm thời: Thuốc nhuộm tạm thời che phủ bề mặt tóc nhưng không thấm vào thân tóc. Chúng thường kéo dài từ 1 đến 2 lần gội đầu.

– Bán vĩnh viễn: Thuốc nhuộm bán vĩnh viễn có khả năng thẩm thấu vào thân tóc. Chúng thường kéo dài từ 5 đến 10 lần gội đầu.

– Vĩnh viễn (oxy hóa): Thuốc nhuộm vĩnh viễn gây ra những thay đổi hóa học lâu dài trên thân tóc. Chúng là loại thuốc nhuộm tóc phổ biến nhất vì sự thay đổi màu sắc kéo dài cho đến khi tóc được thay thế bằng tóc mới. Những thuốc nhuộm này đôi khi được gọi là thuốc nhuộm nhựa than vì một số thành phần trong đó. Chúng chứa các chất không màu như amin thơm và phenol. Với sự hiện diện của hydrogen peroxide, những chất này sẽ trải qua các phản ứng hóa học để trở thành thuốc nhuộm. Thuốc nhuộm tóc sẫm màu hơn có xu hướng sử dụng nhiều chất tạo màu này hơn.

Hầu hết mối lo ngại về nguy cơ ung thư đều liên quan đến thuốc nhuộm bán vĩnh viễn và vĩnh viễn. Bởi vì thuốc nhuộm sẫm màu có nhiều hóa chất có thể gây ung thư hơn nên những sản phẩm này có tiềm năng gây lo ngại lớn nhất.

Mọi người tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc như thế nào?

Khi mọi người nhuộm tóc, một số hóa chất trong thuốc nhuộm tóc có thể được hấp thụ với lượng nhỏ qua da hoặc hít phải hơi trong không khí.

Những người thường xuyên làm việc liên quan đến thuốc nhuộm tóc như một phần công việc của họ, chẳng hạn như thợ làm tóc, nhà tạo mẫu và thợ cắt tóc, có khả năng bị phơi nhiễm nhiều hơn những người chỉ thỉnh thoảng nhuộm tóc. Nhiều lo ngại về thuốc nhuộm tóc có thể gây ung thư đều tập trung vào những người làm việc với chúng.

Thuốc nhuộm tóc có gây ung thư không?

Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu mối liên hệ giữa việc sử dụng thuốc nhuộm tóc và bệnh ung thư trong nhiều năm. Các nghiên cứu đã xem xét kỹ lưỡng nhất các nguy cơ mắc bệnh ung thư máu (bệnh bạch cầu và u lympho), ung thư bàng quang và ung thư vú.

Các nhà nghiên cứu sử dụng 2 loại nghiên cứu chính để cố gắng tìm hiểu xem một chất có thể gây ung thư hay không. Một chất gây bệnh hoặc giúp ung thư phát triển được gọi là chất gây ung thư:

– Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm (nghiên cứu được thực hiện bằng cách sử dụng động vật thí nghiệm hoặc tế bào trong đĩa thí nghiệm).

– Nghiên cứu ở người (nghiên cứu dịch tễ học).

Trong hầu hết các trường hợp, không có loại nghiên cứu nào tự cung cấp đủ bằng chứng, vì vậy các nhà nghiên cứu thường xem xét cả nghiên cứu trên người và nghiên cứu trong phòng thí nghiệm khi cố gắng tìm hiểu xem liệu thứ gì đó có thể gây ung thư hay không.

Nghiên cứu thuốc nhuộm tóc có thể khó khăn vì không phải tất cả các loại thuốc nhuộm tóc đều giống nhau, chúng có thể chứa bất kỳ loại hóa chất nào trong số hàng nghìn loại hóa chất khác nhau. Hơn hết, các thành phần trong thuốc nhuộm tóc đã thay đổi theo thời gian. Thuốc nhuộm tóc thời kỳ đầu có chứa hóa chất, bao gồm một số amin thơm, được phát hiện vào cuối những năm 1970 có thể gây ung thư ở động vật thí nghiệm, vì vậy các nhà sản xuất thuốc nhuộm tóc đã thay đổi một số chất này trong sản phẩm của họ. Nghiên cứu việc tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc từ nhiều thập kỷ trước có thể không giống như nghiên cứu về mức độ tiếp xúc hiện tại. Trên thực tế, nhiều nghiên cứu phân loại việc sử dụng thuốc nhuộm tóc cá nhân dựa trên việc nó diễn ra trước hay sau năm 1980.

Các nghiên cứu được thực hiện trong phòng thí nghiệm

Một số thành phần được sử dụng trong thuốc nhuộm tóc (bao gồm một số amin thơm) đã được chứng minh là gây ung thư ở động vật thí nghiệm, thường là khi động vật được cho dùng một lượng lớn thuốc nhuộm trong một thời gian dài. Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số thuốc nhuộm bôi lên da động vật được hấp thụ vào máu, nhưng hầu hết vẫn chưa tìm thấy mối liên hệ giữa việc bôi lên da và nguy cơ ung thư.

Không rõ những kết quả này có thể liên quan như thế nào đến việc sử dụng thuốc nhuộm tóc của mọi người.

Nghiên cứu ở người

Hầu hết các nghiên cứu xem xét liệu các sản phẩm nhuộm tóc có làm tăng nguy cơ ung thư hay không đều tập trung vào một số bệnh ung thư như ung thư bàng quang, ung thư hạch không Hodgkin, bệnh bạch cầu và ung thư vú. Những nghiên cứu này đã xem xét 2 nhóm người:

– Người thường xuyên sử dụng thuốc nhuộm tóc.

– Những người tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc tại nơi làm việc.

Ung thư bàng quang: Hầu hết các nghiên cứu về những người tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc tại nơi làm việc, chẳng hạn như thợ làm tóc và thợ cắt tóc, đều phát hiện thấy nguy cơ mắc ung thư bàng quang tăng lên ở mức độ nhỏ nhưng khá nhất quán. Tuy nhiên, các nghiên cứu ở những người nhuộm tóc không tìm thấy sự gia tăng nhất quán về nguy cơ ung thư bàng quang.

Bệnh bạch cầu và ung thư hạch: Các nghiên cứu xem xét mối liên hệ có thể có giữa việc sử dụng thuốc nhuộm tóc cá nhân và nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến máu như bệnh bạch cầu và ung thư hạch đã có nhiều kết quả khác nhau. Ví dụ: một số nghiên cứu đã phát hiện thấy nguy cơ mắc một số loại ung thư hạch không Hodgkin ở những phụ nữ sử dụng thuốc nhuộm tóc, đặc biệt nếu họ bắt đầu sử dụng trước năm 1980 và/hoặc sử dụng màu tối hơn. Các loại kết quả tương tự đã được tìm thấy trong một số nghiên cứu về nguy cơ bệnh bạch cầu. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác không tìm thấy nguy cơ gia tăng.

Ung thư vú: Kết quả của các nghiên cứu xem xét mối liên hệ có thể có giữa việc sử dụng thuốc nhuộm tóc cá nhân và ung thư vú còn chưa rõ ràng. Nhiều nghiên cứu không tìm thấy sự gia tăng nguy cơ, mặc dù một số nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra. Một số nghiên cứu cũng đề xuất mối liên hệ có thể có với một số loại ung thư vú nhất định nhưng không phải với những loại khác.

Các bệnh ung thư khác: Đối với các loại ung thư khác, có quá ít nghiên cứu được thực hiện để có thể đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào.

Nhiều người sử dụng hoặc làm việc với thuốc nhuộm tóc, vì vậy điều quan trọng là phải thực hiện nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ hơn xem liệu những loại thuốc nhuộm này có làm tăng nguy cơ ung thư hay không.

Các cơ quan chuyên môn nói gì?

Một số cơ quan nghiên cứu các chất trong môi trường để xác định xem chúng có thể gây ung thư hay không.

Dựa trên các nghiên cứu trên người và nghiên cứu được thực hiện trong phòng thí nghiệm, một số cơ quan chuyên môn này đã phân loại thuốc nhuộm tóc hoặc thành phần của chúng để xem liệu chúng có thể gây ung thư hay không.

Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) là một phần của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Một trong những mục tiêu chính của nó là xác định nguyên nhân gây ung thư. IARC đã kết luận rằng việc tiếp xúc với môi trường làm việc với tư cách là thợ làm tóc hoặc thợ cắt tóc “có thể gây ung thư cho con người”, dựa trên dữ liệu liên quan đến ung thư bàng quang. Bằng chứng về các loại ung thư khác được coi là hỗn hợp hoặc không đầy đủ. Nhưng IARC coi việc sử dụng thuốc nhuộm tóc cá nhân là “không thể phân loại về khả năng gây ung thư cho con người,” dựa trên việc thiếu bằng chứng từ các nghiên cứu ở người.

Chương trình Chất độc Quốc gia Hoa Kỳ (NTP) là một chương trình liên ngành của Viện Y tế Quốc gia (NIH), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA). NTP chưa phân loại thuốc nhuộm tóc có khả năng gây ung thư. Tuy nhiên, cơ quan này đã phân loại một số hóa chất đang hoặc đã được sử dụng trong thuốc nhuộm tóc là “được dự đoán hợp lý là chất gây ung thư ở người”.

Có nên tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc không?

Không rõ việc sử dụng thuốc nhuộm tóc cá nhân ở mức độ nào có thể làm tăng nguy cơ ung thư (nếu có). Cho đến nay, hầu hết các nghiên cứu vẫn chưa tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa việc sử dụng thuốc nhuộm tóc và ung thư, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm để giúp làm rõ vấn đề này.

Ngoài các khuyến nghị áp dụng cho tất cả mọi người (chẳng hạn như không hút thuốc, ăn uống lành mạnh, vận động thể chất và khám sàng lọc định kỳ), không có lời khuyên y tế cụ thể nào cho người hiện tại hoặc trước đây đang sử dụng thuốc nhuộm tóc. Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ được biết đến đối với bệnh ung thư bàng quang và một số loại bệnh bạch cầu (cũng như nhiều bệnh ung thư và bệnh khác), và việc bỏ hút thuốc có thể cải thiện sức khỏe của chúng ta, bất kể chúng ta có sử dụng thuốc nhuộm tóc hay không.

Một số người có thể muốn tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với thuốc nhuộm tóc vì những lý do khác. Ví dụ:

– Một số thành phần trong thuốc nhuộm tóc có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng ở một số người.

– Thuốc nhuộm tóc có thể gây rụng tóc ở một số người.

– Bác sĩ khuyên phụ nữ tránh nhuộm tóc khi mang thai (hoặc ít nhất là cho đến sau 3 tháng đầu). Chưa có đủ thông tin về việc sử dụng thuốc nhuộm tóc khi mang thai để biết chắc chắn liệu đây có phải là vấn đề hay không, nhưng các bác sĩ có thể khuyến nghị điều này để đảm bảo an toàn.

Với những người muốn nhuộm tóc nhưng lo ngại về độ an toàn, FDA có một số hướng dẫn:

– Thực hiện theo các hướng dẫn trên bao bì. Hãy chú ý đến tất cả các câu “Thận trọng” và “Cảnh báo”.

– Hãy nhớ kiểm tra phản ứng dị ứng trên da trước khi bôi thuốc nhuộm lên tóc. Thực hiện kiểm tra trước mỗi lần sử dụng. Một số người càng bị dị ứng với một số thành phần nhất định khi tiếp xúc nhiều. Chúng ta có thể không bị dị ứng trong lần đầu sử dụng sản phẩm nhưng có thể xảy ra ở lần thứ hai hoặc thậm chí thứ ba, vì vậy điều quan trọng là phải tiếp tục kiểm tra.

– Đeo găng tay khi bôi thuốc nhuộm tóc.

– Đừng để thuốc nhuộm trên đầu lâu hơn thời gian hướng dẫn.

– Rửa sạch da đầu bằng nước sau khi sử dụng.

– Không bao giờ sử dụng thuốc nhuộm tóc để nhuộm lông mày hoặc lông mi. Điều này có thể làm tổn thương mắt của chúng ta. Chúng ta thậm chí có thể bị mù. FDA không cho phép sử dụng thuốc nhuộm tóc cho lông mi và lông mày.

– Giữ thuốc nhuộm tóc xa tầm tay trẻ em.

– Không gãi hoặc chải da đầu trong 3 ngày trước khi sử dụng thuốc nhuộm tóc.

– Không nhuộm tóc nếu da đầu bị kích ứng, cháy nắng hoặc hư tổn.

– Đợi ít nhất 14 ngày sau khi tẩy, duỗi hoặc uốn tóc trước khi sử dụng thuốc nhuộm.

– Một số sản phẩm nhuộm tóc có nguồn gốc từ thực vật. Những sản phẩm này có thể có một số nhược điểm, chẳng hạn như không thể thay đổi màu tóc một cách đáng kể hoặc phai màu sớm hơn so với thuốc nhuộm vĩnh viễn (trừ khi chúng có chứa một số thành phần tương tự như thuốc nhuộm vĩnh viễn). Nhưng chúng có thể là một lựa chọn khác cho những người lo ngại về độ an toàn của thuốc nhuộm tóc.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)