Ung thư và phương pháp điều trị ung thư thường gây ra tình trạng giảm nồng độ của một số loại tế bào máu, có thể phát hiện bằng xét nghiệm máu. Các vấn đề do số lượng tế bào máu thấp gây ra phụ thuộc vào loại tế bào máu bị ảnh hưởng. Điều quan trọng là phải hiểu lý do tại sao số lượng tế bào máu có thể giảm và điều gì sẽ xảy ra nếu chúng giảm. Giảm bạch cầu trung tính là thuật ngữ chỉ tình trạng có quá ít một loại tế bào bạch cầu quan trọng. Tình trạng này có thể khiến chúng ta có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn.

Những người có số lượng bạch cầu thấp có một tình trạng gọi là giảm bạch cầu trung tính. Các tên gọi khác của tình trạng số lượng bạch cầu thấp có thể bao gồm giảm bạch cầu, WBC thấp, số lượng bạch cầu thấp và suy giảm miễn dịch.

Nguyên nhân nào gây ra bệnh giảm bạch cầu trung tính?

Giảm bạch cầu trung tính có thể do ung thư, phương pháp điều trị ung thư hoặc nguyên nhân không liên quan đến ung thư. Một số nguyên nhân phổ biến là:

– Ung thư ảnh hưởng đến tủy xương (bệnh bạch cầu, u lympho, đa u tủy).

– Các phương pháp điều trị ung thư như hóa trị, liệu pháp thuốc nhắm mục tiêu và ghép tủy xương hoặc tế bào gốc.

– Các rối loạn ảnh hưởng đến tủy xương như hội chứng loạn sản tủy (MDS).

– Nhiều loại nhiễm trùng như COVID-19, virus Epstein-Barr (EBV), HIV và virus viêm gan.

– Các tình trạng miễn dịch như viêm khớp dạng thấp (RA) hoặc bệnh lupus ban đỏ hệ thống.

– Các vấn đề về dinh dưỡng bao gồm thiếu vitamin B12, đồng hoặc folate.

Giảm bạch cầu trung tính mãn tính vô căn (CIN) là tình trạng giảm bạch cầu trung tính kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng.

Nếu hóa trị, thuốc hoặc phương pháp điều trị khác gây ra tình trạng giảm bạch cầu trung tính, có thể sẽ giảm liều, thay đổi phương pháp điều trị hoặc hoãn điều trị cho đến khi cơ thể người bệnh hồi phục.

Tế bào bạch cầu có chức năng gì?

Bạch cầu (WBC) là một phần của hệ thống miễn dịch. Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và các vấn đề miễn dịch khác.

Mỗi loại tế bào bạch cầu có một chức năng nhất định trong hệ thống miễn dịch của chúng ta. Vì vậy, mức độ của một số loại tế bào bạch cầu có thể cao hơn hoặc thấp hơn tùy thuộc vào những gì đang diễn ra trong cơ thể.

– Bạch cầu trung tính chiếm hơn một nửa số bạch cầu của chúng ta. Chúng tiêu diệt vi khuẩn.

– Tế bào lympho sử dụng và tạo ra kháng thể để tấn công vi khuẩn và virus.

– Bạch cầu ái toan giúp chống viêm, ký sinh trùng và phản ứng dị ứng.

– Bạch cầu ái kiềm (basophil) có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh hen suyễn và dị ứng.

Khi chúng ta bị bệnh, nhiều bạch cầu trung tính được giải phóng, khiến các mức WBC khác giảm xuống. Khi chúng ta bị dị ứng nặng, bạch cầu ái toan hoặc bạch cầu ái kiềm có thể tăng lên.

Bệnh giảm bạch cầu trung tính được chẩn đoán như thế nào?

Bản thân bệnh giảm bạch cầu trung tính thường không gây ra bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào.

Nếu chúng ta đang dùng thuốc hoặc các phương pháp điều trị khác thường gây giảm bạch cầu trung tính, các bác sĩ điều trị, chăm sóc ung thư có thể kiểm tra số lượng tế bào bạch cầu của chúng ta bằng xét nghiệm máu.

– Xét nghiệm máu như công thức máu toàn phần có phân biệt (CBC có phân biệt), bảng chuyển hóa toàn phần (CMP) và nuôi cấy máu để kiểm tra các cơ quan và mức độ vitamin và khoáng chất.

– Xét nghiệm dịch cơ thể (như phân, nước tiểu, đờm hoặc dịch não tủy).

– Chẩn đoán hình ảnh (như chụp X-quang, MRI hoặc chụp CAT).

Các dấu hiệu và triệu chứng nhiễm trùng ở người mắc bệnh ung thư

Những người bị ung thư hoặc đang điều trị ung thư thường có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn và nhiễm trùng có thể nghiêm trọng hơn so với những người không bị ung thư. Điều quan trọng là bệnh nhân và người chăm sóc phải biết các dấu hiệu nhiễm trùng và khi nào cần được giúp đỡ.

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng phụ thuộc vào nguyên nhân. Một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến nhất ở người mắc bệnh ung thư là:

– Sốt.

– Ớn lạnh và đổ mồ hôi.

– Nhịp tim nhanh.

– Các vấn đề về hô hấp hoặc ho.

– Chóng mặt hoặc choáng váng.

– Phát ban, đỏ, sưng hoặc lở loét trên da (đặc biệt là gần bộ phận sinh dục, trực tràng hoặc xung quanh ống thông, ống dẫn lưu).

– Mủ hoặc dịch tiết màu vàng từ vết thương, chấn thương hoặc ống dẫn lưu hoặc ống thông.

– Đau hoặc sưng ở khớp hoặc xương.

– Đau, sưng hoặc lở loét ở nướu, miệng hoặc cổ họng.

– Đau ở bụng hoặc trực tràng.

– Đau hoặc nóng rát khi đi tiểu.

– Đau họng.

– Các vết loét hoặc mảng trắng trong miệng hoặc trên lưỡi.

Bệnh giảm bạch cầu trung tính được điều trị như thế nào?

Việc kiểm soát tình trạng giảm bạch cầu trung tính phụ thuộc vào nguyên nhân. Nhưng nếu chúng ta có dấu hiệu nhiễm trùng và số lượng WBC thấp, chúng ta có thể được bắt đầu điều trị trước khi biết nguyên nhân gây ra.

– Thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus và thuốc kháng nấm thường được kê đơn khi bệnh nhân có lượng bạch cầu thấp và bị sốt.

– Yếu tố tăng trưởng là thuốc giúp tủy xương tạo ra nhiều tế bào bạch cầu hơn. Chúng còn được gọi là yếu tố kích thích tạo khuẩn lạc bạch cầu hạt (G-CSF). Chúng thường được tiêm.

Số lượng bạch cầu trung tính tuyệt đối (ANC) là gì?

Số lượng bạch cầu trung tính tuyệt đối (ANC) là số lượng (thay vì phần trăm) bạch cầu trung tính mà chúng ta có trong một lượng máu nhất định. Nhóm chăm sóc ung thư của chúng ta sẽ sử dụng ANC của chúng ta để biết hệ thống miễn dịch của chúng ta hoạt động tốt như thế nào trong quá trình điều trị. Xét nghiệm này đo tổng số lượng WBC và tỷ lệ phần trăm của tổng số đó là bạch cầu trung tính, tế bào lympho, tế bào đơn nhân, bạch cầu ái toan và bạch cầu ái kiềm. Chúng ta cũng sẽ thấy một con số “tuyệt đối” cho từng loại WBC.

Điểm thấp nhất là gì?

Chúng ta cũng có thể nghe từ điểm thấp nhất khi các bác sĩ nói về số lượng tế bào máu hoặc ANC. Khi số lượng tế bào bạch cầu giảm do điều trị ung thư (đặc biệt là hóa trị), số thấp nhất được gọi là điểm thấp nhất.

Điểm thấp nhất thường xảy ra khoảng 7 – 10 ngày sau khi hóa trị. Đây là thời điểm một người có nguy cơ cao nhất bị nhiễm trùng nghiêm trọng. Số lượng các tế bào máu khác (hồng cầu và tiểu cầu) cũng có thể rất thấp. Sau điểm thấp nhất, số lượng máu bắt đầu tăng chậm khi các tế bào trong cơ thể chúng ta phục hồi.

Cần làm gì nếu chúng ta bị giảm bạch cầu trung tính?

– Rửa tay thường xuyên. Nếu không có xà phòng và nước sạch, hãy sử dụng nước rửa tay hoặc khăn lau tay có cồn.

– Tránh xa đám đông và những người bị bệnh. Đeo khẩu trang khi ra ngoài.

– Không dùng chung bàn chải đánh răng, nĩa, thìa, cốc hoặc ống hút.

– Đừng để thú cưng liếm mặt chúng ta.

– Hãy hỏi bác sĩ xem chúng ta nên tiêm loại vaccin nào và khi nào.

Khi nào cần được trợ giúp y tế?

Hãy đến bệnh viện nếu chúng ta có các biểu hiện sau:

– Nhiệt độ trên 38^oC.

– Ớn lạnh hoặc đổ mồ hôi.

– Sự nhầm lẫn mới hoặc tệ hơn.

– Chóng mặt, choáng váng hoặc bị ngã.

– Đau ngực.

– Khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)